Het valt nu nog moeilijk in te beelden, maar 125 jaar geleden was het verkennen van de aarde best nog wel een heroďsche onderneming. De wereld was nog lang geen dorp. Marconi moest zijn draadloze telegrafie nog bedenken, het stoomschip van Antwerpen naar New York deed er minstens een halve maand over. Reizen was nog een echt avontuur, dat met veel risico’s ging gepaard. Tegenwoordig is het dan ook nauwelijks te vatten wat het toen betekende: iemand uit een klein landje zonder maritieme traditie, die besloot een ontdekkingsreis naar de onherbergzame Zuidpool te organiseren, waarbij hoedanook het risico bestond dat er iets misging, dat er doden zouden vallen en dat misschien voor de eerste keer in de geschiedenis een groep mensen zou moeten overwinteren in het poolijs. Je mocht dan al avontuurlijk aangelegd zijn, dit was een exploot dat kon tellen. Wat Adrien de Gerlache wou verwezenlijken, was niets minder dan een heldhaftige prestatie. Je had net zo goed 15 maanden naar de maan kunnen trekken. Dat Antarctica, in tegenstelling tot de meeste andere continenten, in 1897 nog een witte vlek was op de wereldkaart, kwam voornamelijk omdat men dacht dat er niks viel te halen. Geen specerijen zoals nootmuskaat of kruidnagel, de inspiratie voor de exploratie van Oost-Indië. Geen goud, de schat die duizenden conquistadores naar de Nieuwe Wereld had gedreven. Enkel water. IJs. Pinguďns. Ontberingen, maandenlange duisternis en barre kou. Toch vonden enkele ondernemende Belgen het, zuiver om wetenschappelijke redenen en de kick van het avontuur, de moeite waard om er meer dan een jaar van hun leven voor te geven, have en goed in de steek te laten en op zoek te gaan naar het onbekende. Het resultaat: fascinerende, tot de verbeelding sprekende verhalen met epische proporties, die niet genoeg kunnen worden verteld. Het heeft me dus altijd verbaasd, zeker nadat ik zelf met een schip door de Straat van de Gerlache langs het Antarctisch Schiereiland voer, dat het verhaal van de Belgica dan wel bekend is, maar niet zoals de expedities van Scott in Groot-Brittannië of Amundsen in Noorwegen. Uiteindelijk was de wetenschappelijke expeditie én de eerste overwintering in het Zuidpoolgebied grensverleggend voor de exploratie van het toen nog nagenoeg volledig onbekende gebied, en leest ze als een avontuurlijk jongensboek. Antarctica brengt het beste in een mens boven. Wilskracht. Doorzettingsvermogen. Teamgeest. Fysieke en psychische weerbaarheid, in de meest precaire omstandigheden, en omgaan met extreme emoties. Want de exploratie van Antarctica, dat is ook een verhaal van drama en menselijke tragedie, zoals de dood van Robert Falcon Scott tijdens de race naar de pool. "Antarctica heeft een aantrekkingskracht die zo sterk is dat je, eenmaal weer terug in de beschaafde wereld, onmiddellijk het mentale en fysieke lijden vergeet dat je er hebt ondergaan en alleen maar verlangt om er zo vlug mogelijk naar terug te keren," schreef de Franse poolreiziger Jean-Baptiste Charcot. © Johan Lambrechts, alle rechten voorbehouden  Meer lezen? "Antarctica – De Belgen op de pool" (Sastrugi Books) kost € 24,95 en is online verkrijgbaar via bol.com en elke andere boekhandel in Vlaanderen en Nederland. |