En toen begon de poolnacht. Een natuurverschijnsel waarvan de Gerlache uit de exploratieliteratuur over het arctisch gebied wist dat het een van de zwaarste hindernissen voor alle expeditieleden zou worden. Maar niemand die kon voorspellen dat het uithoudingsvermogen van iedereen aan boord zo zwaar op de proef zou worden gesteld. Twee maanden lang was de zon niet meer te zien, en maakte ze plaats voor een obscuur flauw en grijs licht dat maximaal vier uur per dag duurde, en dat ongemerkt overging in een soort schemering. Vaak was het weer zelfs zo betrokken dat ze de petroleumlampen moesten aansteken voor het middagmaal. In de kooien en de leefruimtes werden kaarsen geplaatst die grillige schaduwen wierpen op het hout. Het effect dat de permanente schemer had op een mens was tien keer sterker dan dat van een donkere en nevelige winterdag in Europa: lusteloosheid, moedeloosheid, somberheid, lichte depressie. Amundsen vond het door de maan verlichte pakijs tijdens de poolnacht een van de mooiste landschappen die je je kon voorstellen. Voor de meeste anderen waren de nachten echter van een huiveringwekkende spookachtigheid. De Belgica lag vastgeklonken in het ijs als een spookschip, ingevroren in de tijd. Behalve de rook van het houtvuur dat opsteeg vanop het voor- en achterdek, was er geen teken van leven te bespeuren. Zelfs de vogels en de zeehonden waren weggetrokken, de desolaatheid kon moeilijker absoluut zijn. Het slapen ging moeilijk want de boot knarste nu haast permanent door het ijs dat hem platkneep. En dan was er nog het doffe gerommel van het voortdurende bewegende ijs in de wind en de stroming. (…) Hadden ze dokter Cook niet gehad, dan waren er ongetwijfeld nog meer slachtoffers gevallen. Cook zag dat er een echte afkeer voor het ingeblikte voedsel was ontstaan, en dat alleen niet-gemalen vleessoorten zoals ham en spek nog verdragen werden. Hij verplichtte hen om driemaal per dag vers pinguďn- en zeehondenvlees te beginnen eten, ook al vonden ze het walgelijk. Hij schreef de verzwakte kapitein Lecointe daarnaast voor om met bloot bovenlijf een uur voor de warmtestralen van een open vuur of een kachel te gaan zitten, ter vervanging van het zonlicht. Toen in juli de gezondheidstoestand van Lecointe gevoelig verbeterde en hij weer helemaal op krachten was gekomen, werd de open vuur-kuur en het verse pinguďnvlees de standaardbehandeling voor wie aan scheurbuik leed. Roald Amundsen verorberde de pinguďnbiefstuk zelfs rauw, om zoveel mogelijk kracht uit het vlees te halen. Mét resultaat. Ook de verzwakte Adrien de Gerlache, die slechts kleine stukjes pinguďnvlees at, ontsnapte niet aan zware hoofpijnen, oververmoeidheid en bloedarmoede. In oktober kreeg ook hij scheurbuik, en nog later stelde hij zelfs een testament op over het leiderschap van de expeditie, dat door de staf werd ondertekend. © Johan Lambrechts, alle rechten voorbehouden  Meer lezen? "Antarctica – De Belgen op de pool" (Sastrugi Books) kost € 24,95 en is online verkrijgbaar via bol.com en elke andere boekhandel in Vlaanderen en Nederland. |